“Petroglif”leri konuşturan Cemalettin Timur; tarih öncesinin tuvallerdeki rehberi…
Petroglif; kelime anlamı bir tuşla web üzerinden öğrenilebilecek bir kelime. Kelime bir çırpıda söyleniveriyor ama 9 harflik bu kelime; insanlığın primitif iletişim geçmişini hızlıca toparlayıp yansıtarak bizlerle buluştuğu arkeolojik bulgular şekilleri ile, emojilerle pek çok ifadenin mümkün olduğu günümüzdeki iletişime referans olabilir mi? Bu da apayrı bir araştırma konusu olabilir. Gerçekten ilginç değil mi?,
“Biz “sanat” diyoruz, teknik olarak; kaya sanatı olarak adlandırılan, ama belki de o günün yaşamının ifade etme, belki yakınlarında birilerine sadece mesaj iletme ihtiyacından kaynaklanmış kaya resimleri. Günümüze gelip, herhangi bir turizm amaçlı gezide dünyanın neresinde olursa olsun, bir kaya resmi ile karşılaşsanız ne hissedersiniz? Çok heyecanlı! Gerçekten; hangi tarihi kalıntıda ne hissediyorsak, o kayanın üstündeki motiflerin binlerce yıl ötesinden bir mesaj olması fikri, o kayaya o dönemin insanının da dokunarak o iletiyi oraya bırakmış olduğu fikri, her türlü bilimsel açıklamadan uzak, en basit tanımı ile, çok duygulandırıcı…değil mi? Duygulandırıcı; çünkü; o motif, büyük büyük, büyük, ne kadar büyükse o kadar büyük annemize, babamıza ait bir objeye dokunmak gibi…Düşünsenize, o motif, hangi dürtüyle orada hayata geçti. Her ne ise; bu tarih yolculuğunda bir petroglifle karşılaşınca, birisi, bakar, etkilenir, geçer, diğeri motifin mesajını anlamaya çalışır geçer, bir başkası motifin tarihteki örnekleri ile ilgili bilgileri birleştirip bilimsel bağ kurup, ispatları bulmaya çalışır. Cemalettin Timur, değerli bir GÜSAD üyesi, petrogliflerden tuvallere bir geçiş sağlayan, onları neredeyse bugüne sabitleyip, zamandaki yolculuklarına bir durak sağlayan bir resim sanatçısı.
Buradaki sohbetimizle Cemalettin Timur’un kendisi ve sanata bakış açısı ile, petrogliflerin başrolünü aldığı eserleri ile ilgili bilgileri alacağız. Cemalettin bey; sizi tanımak istiyoruz, sizi tanıyabilir miyiz? 1948 Silifke doğumluyum Antalya Aksu İlköğretmen Okulu'ndan mezun oldum, Silifke , Mardin ve Antalya'da 26 yıl öğretmenlik yaptım, temel sanat eğitimini Aksu Öğretmen okulunda ve Muhittin Selamet Atölyesinde aldım.
Cemalettin Bey, neden petroglif? Eserlerinizde petroglifleri oldukları gibi mi yansıtıyorsunuz, yorum katıyor musunuz?
Arkeolojiyi seviyorum. Antik çağlar boyunca insanlar günlük hayatları ile yaşadıklarını, mesajlarını, kaya yüzeylerine kazıyarak, boyayarak anlatmışlar. Petroglif, sizin belirttiğiniz gibi salt bir iletişim yöntemi olsa da, dönemlerine göre sanatsal bir eylem olduğunu ve o yönü nedeni ile, düzgün paylaşım kaygısı ile de kayalara yansıtıldığı görüşündeyim ve bu konuya ilgi duyan sanatçılar tarafından yaşatıldığını düşünüyorum.
Her kaya resminin aslında bir hikayesi de var, anlaşıldığına göre; siz tuvale aktarırken kompozisyonu nasıl oluşturuyorsunuz?
Tuvale aktardığım her konu, ilgili petroglifin orijinal haline sadık kalarak, özündeki temadan hareketle kendi yorumumu katarak tuvale yansıtıyorum. Örneğin şu eserimdeki merkezdeki konu özelinde benim de eklemelerim oldu. Ya da şu karnında yavrusu olan şu hayvanı resmederken, mesajın bir başka hayata imkan tanımakla ilgili olduğunu o anda belki yavrulama mevsimi gelen hayvanın ile ilgili bir konuyu aktaran o insandan bugüne aktarırken, tarımda hayvanın öneminden tutun da, soyun sağlıklı devamı gibi daha evrensel amaçlar taşıdığı dahi anafikri oluşturabilir.
Değerli sanatçının belirttiklerini buraya aktarırken; petroglifin kayadaki yalın halini renklerle tuvale yansıtırken aslında o an kayaya kazıyan kişinin düşüncelerini de anlamaya çalışmak çok heyecan verici değil mi diye düşünmekten kendimi alamıyorum…
Dünyada petrogliflerden tuvallere aktarım yapan sanatçıları tanıyor musunuz?
Arkeoloji bilim dalı, petroglifleri saptamış ve literatüre sokmuş. Petroglifleri benim gibi resmeden sanatçılar mutlaka vardır ancak yaygın olmadığı kanısındayım; bazı sanatçılarının (A.R. Penck gibi Alman yeni ekspresyonist sanatçı gibi*) petrogliflerle ilişkilendirerek benzer eserler ortaya koyduğunu biliyorum. Yurdumuzda da, Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi; çalışmalarımı ilginç buldu ve eserlerimle ilgili bir video çekimi gerçekleştirdi.
A.R. Penck ile ilgili : https://www.artnet.com/artists/ar-penck/2
A.R. Penck’in Türk petrogliflerinden esinlendiği üzerine bu bağlantıda incelenebilecek makaleye de ulaşılabilir. https://dergipark.org.tr/tr/pub/humanitas/issue/44081/488666
Çalışmalarınızı paylaştığınız sergiler?
Kişisel sergilerim, katıldığım bazı çalıştaylar aşağıdaki gibi;
1997 Ansan Sanat Galerisi – Antalya
2000 Alanya Müzesi Sanat Galerisi – Alanya
2001 Temore Snaat Galerisi – Istanbul
2002 Devlet Güzel Sanatlar Galerisi – Antalya
2002 Star-Mar Sanat Galerisi – İstanbul
2002 1. Antalya Sanat Fuarı – Antalya
2004 Devlet Güzel Sanatlar Galerisi – Antalya
2006 Devlet Güzel Sanatlar Galerisi – Muğla
2006 Haluk Elbe Sanat Galerisi – Bodrum
2006 Bashimi Sanat Galerisi – Avusturya
2007 Devlet Güzel Sanatlar Galerisi – Antalya
2009 Devlet Güzel Sanatlar Galerisi – Antalya
2010 Anadolu Ajansı Sanat Galerisi – Ankara
2013 Antalya Müzesi Sanat Galerisi – Antalya
2013 Halikarnassos Kültür Merkezi - Bodrum
2017 Ansan Sanat Galerisi – Antalya
2017 Vakıfbank Genel Müdürlüğü Sanat Galerisi – İstanbul
2018 Dokumapark Modern Sanatlar Galerisi
2019 Mall of Antalya Sanat Galerisi – Antalya
2022 Temmuz İsparta Yalvaç Çalıştayı
2022 Eylül Eskişehir Han Çalıştayı
Ve içinde bulunduğumuz Ocak ayı sonuna kadar Bahçeşehir Koleji Lara Kampüsü Sanat Galerisi’nde sergim bulunmakta; sergi süresince sanat çevrelerinden ziyaretçilerim olduğu gibi okuldaki öğrencilerin, gençlerin eserlere ilgisi beni çok mutlu etti. Birlikte çok keyifli bir de atölye çalışmamız gerçekleşti.
Hedefleriniz nedir?
Çalışmalarımın uluslararası tanınmasını arzu ediyorum, bu yönde çeşitli girişimlerim mevcut.
Çoklukla sosyal medyada paylaşılan petrogliflerin orijinallerini sergileyen kuruluşlarla da iletişime geçmek ilginç olabilir.
Değerli sanatçıyla görüşmemizi sonlandırırken, bu eserlere konu olan petrogliflerin orijinallerinin bulunduğu kurum/kuruluş/kişilerle de iletişime geçmek için girişimlerde bulunacağız dedik. Cemalettin Timur’a çalışmalarında başarılar diliyor, bu söyleşi için teşekkür ediyorum.
Yazı ile ilgili bağlantılar:
Petrogliflerle ilgili Wikipedia bağlantı: https://tr.wikipedia.org/wiki/Petroglif
Sohbet foto
