Nevin Yavuz Azeri ile Baskı ve Özgün Resim Üzerine - 26.12.2023 (ANT SANAT)
Cumhuriyetimizin 100. yılı, 2023; acı, tatlı anıları ile geride kalmak üzere… Hızlı, çabuk tüketilen her türlü bilgi, haber yanında sanat adına da, ülkenin neredeyse her köşesinden değerli sanatçıların muhteşem sunum, paylaşım, sergi haberlerini, çok değerli etkinlikleri keyifle, ileriye umutla bakarak izledik. Bu çerçevede, şehrin sanat ortamına önemli katkıları olan Akdeniz Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi’nden, 2023 yılı boyunca değerli çalışmalarını yakından izlediğimiz, Öğretim Üyesi Doç. Dr. Nevin Yavuz Azeri ile mini sohbetimizi paylaşmak istedik.
Nevin Hanım, “baskı resim” ve “özgün baskı resim” nedir? İkisi arasındaki fark denir?
Öncelikle “baskı resim”i tanımlamalıyız. Baskı resim, resmin taşıyıcısı olan bir yüzeyden kâğıt yüzeye belli bir yöntemle boya kullanarak kop[1]yalanması ve bunun defalarca yapılarak çoğaltılması işlemine denmektedir. Bu genellikle matbaa ve benzeri yöntemler kullanılarak ortaya konulan basılı görsellere denilmektedir. “Özgün baskı resim” ise sanatçısının bizzat kendisinin tüm baskı üretim sürecine, araçlarına ve sonuçlarına dahil olması ve kendi eliyle sayı, teknik, isim ve tarih yazarak onayladığı sınırlı sayıdaki baskılara denmektedir.
Özgün baskı resim teknikleri nelerdir?
Özgün baskı yöntemleri taşıyıcı kalıp ve uygulama biçimi olarak çeşitlilik göstermektedir. Yüksek baskı, çukur baskı, elek baskı ve düz baskı olarak belli başlı yöntemler olarak söyleyebiliriz. Hepsinde temel olan şey, başka bir yüzeye (genellikle kâğıt yüzeyine) tıpkısının aynısı olarak aktarılması ve bunun sayıca çoğaltılabilmesidir. Bu durum, resmin hem farklı yerlere taşınabilmesini ve hem de fazla kişilere ulaştırılabilmesini sağlar.
Özgün baskı tekniği ile çoğaltılan eserlerin her biri de “orijinal” midir?
Özgün baskı, resim yöntemleriyle resimsel üretim kopyalanabilir ve çoğaltılabilir. Tabii bu işlemde resmin biricik olma hali kesinlikle bozulmaması gerekmektedir. Yani hepsi orijinaldir. Bu durum bir koşuldur. Zaten resmin ilk üretim halinin özgün olması için kavramsal bir bütünlük oluşturma sürecinde özgün, sahici ve biricik olma halini gerektirir. Dolayısıyla kopyalanıp çoğaltılma işleminde –ki bu; pratiğinde kullanılan teknik ve malzeme ne olursa olsun; aynılık özelliğini taşımalıdır. Baskı işlemi kaç sayıda çoğaltılırsa çoğaltılsın hepsi orijinaldir ve sanatçısı baskılarının künyesini yazıp imzalayarak durumu onaylaması gerekir. Özgün baskı tekniklerini geleneksel yöntemler olarak tanımladınız.
Acaba resim sanatının gelişim sürecindeki değişim ve dönüşümlere benzer bir süreç baskı yöntemlerinde de yaşandı mı?
Tarihsel süreçte resim sanatının ifade biçimlerindeki değişim elbette ki üretim yöntemlerini de değiştirmiştir. Batı da baskı yöntemleri matbaadan önce kitap resimlerinin çoğaltılmasında kullanılmış ve sonra sanatçıların resimlerinin geniş kitlelere ulaştırma ihtiyacı, onları yeniden üretme ve çoğaltma yöntemiyle geniş kitlelere ulaştırma ihtiyacı doğmuştur. Bu ihtiyaç farklı yöntemlerinde ortaya çıkmasına ve gelişmesi[1]ne neden olmuştur. Bir süre sonra baskı üretim yöntemi sanatçıların doğrudan anlatım diline de dönüşmüştür. Özellikle Alman dışavurumcuların ağaç baskı yöntemiyle ürettikleri resimlerinde bireysel anlatıları çok güçlü ve özgündür. Özgün baskı yöntemleri genel olarak geleneksel üretim biçimi olmasına rağmen günümüz de bazı sanatçılar için yeni teknik ve anlatım olanaklarıyla sınırları zorlayan ve farklı sanat disiplinleriyle ilişkilendirilmektedir. Baskı resmin ilk örneklerinden günümüze kadar resim üretimlerinin çoğaltılmasını “geleneksel üretim”, “mekanik seri üretim ve “dijital üretim” olarak genelleyebiliriz.
Farklı sergilerinizde yer verdiğiniz eserlerle ilgili özet görüşünüz?
Öğretim üyesi olarak baskı atölyesinde birçok baskı yöntemi eğitimi ve uygulaması yapsam da genellikle linolyum baskılar üretmekteyim ve bu yöntemle yaşam alanımda ve belleğimde olan ve olması gereken her şeyi birbiriyle ilişkilendirmeye ve onları bazen eleştirip bazen de olumlamaya çalışıyorum. Son olarak 2024 yılı ile ilgili özel plan ve projeleriniz varsa paylaşabilir misiniz? 2024 yılı içinde tüm baskılarımın bir arada olduğu bir sergi açmayı planlıyorum. Bu kendim için de iyi bir gözlem ve değerlendirme olacak. Tabi yine hem özgün ifademi güçlendirmek hem de üretkenliğimi artırmak baskı resim üretimime devam etmek istiyorum. Özellikle çok büyük boyutlu baskılar yapmayı hayal ediyorum ve onun planları içindeyim. Elbette ki bunu yapmak marifet değil belki ama baskı resmin koşulları ve sınırlılığı belli ve ancak boyutu büyüterek kendi fiziksel sınırlarımı zorlamış olacağım. Bunu elimle ya da presle basmak yerine asfalt düzeltme silindiri gibi makinelerle basmayı hayal ediyorum. Benzer örnekleri var aslında ama öğrencilere örnek olmak ve onları da heyecanlandırmak için yapmalıyım diyorum. Tabii en önemlisi de resimsel ifademin daha etkili ve görünür olması isteğim. Ayrıca birkaç yıldır öğrencilerimizle atölye dışındaki farklı alanlarda baskı resim çalıştayları yaptık ve umuyorum ki yine yapmaya devam edeceğiz.
Bu değerli sohbet için teşekkür eder, verimli, başarılı çalışmaların devamını dileriz.