Belgeli veya Belgesiz…
Ortaya Konan Emek Büyük!
Goart.club'ün "Sürdürülebilir Gelenek-Sanatta Gelecek" başlığı altında 2 önemli sanatçı ile buluştum,
"Kültür ve Turizm Bakanlığı Somut Olmayan Kültürel Miras Sanatçısı" sertifikalı Aynur Demir ve herhangi bir kategoriye dahil edilemediği halde yaptığı çok özverili ve titiz çalışma gerektiren "yaprak oyma sanatı" ile bir kültürel miras sanatçısı ünvanını almak için yoğun uğraş veren Müge Türk...
Sevgili Aynur Demir (benim gibi kendisi de GÜSAD üyesi) kendi sanat dalınızı ve sahip olduğunuz bakanlıkça onaylı sertifikasından bahsedebilir misiniz?
Geleneksel Türk sanatları Minyatür sanatı sanatçısıyım. Tezhip sanatı ve Kat'ı sanatı alanında da usta sanatçı olarak eserler yapmaktayım. Belge sanatı olarak yapılan (Nakış sanatı) minyatür sanatı günümüzde de mutlaka bir hikayesi olarak resimlenmektedir. Tezhip sanatı genellikle süsleme (altınlama) olarak yazı veya resim çevresini geleneksel kurallarla yapılan bir sanat olarak günümüzde kurallarını bozmadan yapılmaktayım. Kat'ı sanatı da süsleme sanatı olarak 13.yy dan itibaren yapılmış eserlerin yapım teknikleri ile günümüzde yapılan ince kağıt oyma sanatı, bitkilerden elde edilen boyalarla renklendirilerek milimetrik olarak hesaplanmış çizilen desen kağıt üzerine aktarıldıktan sonra ince uçlu kretuar (neşter bıçağı) İle kesilip farklı bir zemine muhallebi ile yapıştırılarak yapılmaktadır. Sanatımı geleneksel yapım üslübu ile yapmaktayım.
Somut Olmayan Kültürel Miras taşıyıcısı belgesi ile Gelenekten gelen yapım üslubu ile günümüzde aynen uyguladığımızın belgesi olarak Kültür ve Turizm Bakanlığı sınavı sonucunda verilmektedir.
Bu sertifika ile sanatçılar ne konuda faydalanabiliyor?
Bu sertifika yurt içi ve dışında sanatımla ülkemi temsil etmek, kurs açıp öğrenci yetiştirip icazet vermek, özel ve resmi kurumlarda açılan kurslarda usta öğretici olarak görev almak, devlet müze ve ören yerlerine eş ve çocuklarınızla ücretsiz ziyaret etme imkanları sağlamaktadır. Fakat Kültür Bakanlığı tarafından verilen bu imkanlar Milli Eğitim Bakanlığının yaygın eğitim kurumlarında 65 yaşını doldurmuş olanların usta öğretici olarak görevlendirilmesine izin vermemesi nedeni ile; sanatımın zirvesinde engel olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu konuda her iki Bakanlığımızın kısa zamanda bir çözüm bulacağına inanıyorum. Şu anda Tekelioğlu İl Halk Kütüphanesi’nde düzenlenen Tezhip-Minyatür Sanatı Kursunda eğitmenlik yapmaktayım.
Geleneksel sanatla uğraşmak adeta tarihi bugüne çıkaran bir arkeoloğun işini anımsatıyor bana
Bu alanda yukarıda adı geçen sertifikanız olduğu için; çok da özgür bir sanat dalı değil aslında, dikkat edilmesi gereken noktalar ve karşılaştığınız zorluklardan bahsedebilir misiniz?
Sanatımı yapma teknikleri (desenlere motiflere sadık kalmak vs.) çok ince fırçalarla dikkat ve titizlikle yapılması nedeni ile yapım süresi bir hayli zaman almaktadır. Zaman zaman kullanılan saf altın(ezilmiş) gerçek samur kılı fırça taş sulu boya gibi temel malzemelerin temin edilmesinde de zorluklar yaşıyorum.
Sevgili Aynur Demir’n beklediği güzel haber Milli Eğitim Bakanlığından gelir mi?
Değerli yetkililerin bu konuda olumlu yönde bir kararı çıkarsa ayrıca paylaşmak çok mutlu edecektir.
Sevgili Müge Türk, Arkeoloji Müzesindeki işlerinizi gördüğümde hemen biraz araştırdım ve sizin uğraşınız olan “Yaprak Oyma Sanatı”nın köklü bir geçmişe sahip olduğu ve bu sanatın kökeninin, doğayla iç içe yaşayan toplumların doğadan ilham alarak geliştirdikleri el sanatlarına dayandığına, Özellikle Asya ve Orta Doğu kültürlerinde, yaprak oyma sanatı uzun yıllardır uygulanmakta olduğu bilgisine ulaştım ancak Türkiye'de yaprak oyma sanatıyla uğraşan sanatçılar hakkında spesifik bilgiye ulaşmanın; bu sanat dalının nispeten az bilinen ve özel bir alan olduğundan zor olacağını öğrendim. Ve ne mutlu bana sizinle karşılaştım
Sanatınızı anlatabilir misiniz?
Bu sanatı icra etmekteki amacım aslında doğanın bize sunduklarını Türk süsleme sanatlarıyla bezeyerek ileriki nesillere taşıyabilmek çünkü biz sanatçılar geçmiş ve geleceği birbirine bağlayan köprüler olduğumuzu düşünüyorum. Sanatımı bu önceliklerin farkındalığıyla icra etmek arzusundayım.
Tezhip ile başladığım bu sanat yolculuğuna Tarihi İrene Kulesi Sanat Galerisi yetkilisi Erhan Toplu beyin teşvikleriyle minyatür ve yaprak oyma ile devam ediyorum. Bildiğim kadarıyla, bu sanatı başlatan Mustafa Er hocamız, Antalya'da iki öğrencim ve benden, yurt genelinde de bir elin parmaklarını geçmeyecek kadar sanatçıdan başka yaprak oyma sanatını icra eden bulunmamaktadır.
Bir eserin ortaya çıkma süreci 5-6 aylık uzun bir serüven, dalından özenle seçilmiş yaprakların kurutulmasından sonra tezhip, minyatür ya da kişiye özel tasarımları altının kattığı zarafet ile çeşitli boyalar kullanılarak tamamladıktan sonra kalan kısımları özel materyaller kullanarak ana damarlar kalacak şekilde boşaltma işlemiyle tamamlanır yüzyıllar boyunca dayanabilmesi için belirli işlemlerden geçirilir.
Bu sanatı tescillemek ve kendinizi de kültürel miras alanında sertifikalandırmak konusunda ne yapılması gerekmekte?
Osmanlı döneminde üstatlar yaprakların üzerini hat yazılarıyla bezemişler. Ecdadın yolunda ilerleyerek Geleneksel Türk Süsleme Sanatını hem korumak hem de bu sanata katkı ve yenilik getirmek amacıyla kültürel miraslar arasına katılması gerektiği kanaatindeyim. Sesimizi duyurabilmek temennisiyle
Değerli yetkililerin bu konuda da olumlu yönde bir kararı çıkarsa tabii ki paylaşmak isterim ben de.
Sevgili Aynur Demir, Sevgili Müge Türk,
Çalışmalarınızın ulusal uluslararası tanıtımı için girişimleriniz var mı? Istanbul!da düzenlenen Craft Istanbul bu alanda önemi bir ulusal fuar ve 2023 te "Geleneksel Sanatlarda Koleksiyonerlik" söyleşi bağlantısını da, bu konuya ilgi duyan tüm geleneksel sanatseverler için bırakıyorum
https://youtu.be/0niQjKAyJOM?si=0tPlXQH-hzclU0Lc
Bu değerli sohbet için, kendilerini aşağıdaki paylaşımlarla(eserlerinden örneklerle) tanıyabileceğimiz her iki sanatçıya teşekkür ediyor, çalışmalarınızda başarılar diliyorum.
Aynur Demir: 1959 doğumlu, İki çocuk annesiyim. Dört buçuk yil once Antalya ya yerleştim. Eğitimlerimi İstanbul da asağıda belirttiğim değerli hocalarımdan aldım.2006 yılında İstanbul Üsküdar ihtisas kursunda Ayşin Deniz Kuru 'dan Tezhip ve Minyatür dersleri aldım. 2006 -2007 yıllarında açılan uluslar arası geleneksel sanatlar minyatür dalında 1.2.lik ödülüne layık görüldü eserlerim. Merhume Meral Aşan'dan icazet aldım. 2014 yılına kadar ailevi nedenlerle ara verdiğim eğitimime 2014-2018 yılları arasında Tezhip sanatı Hasan Türkmen, Minyatür sanatı Taner Alakus gözetmenliğinde Emine Navruz, Katı sanatı Dürdane Ünver gözetmenliğinde Ersin Yıldızhan, Temel Sanatı Erkan Nezir hocalarınmdan aldım. 2018 yılında Kültürel Miras taşıcıyısı kartına sahip oldum. Eserlerim, 2015 klasik sanatlar yıllığı, 2017 geleneksel sanatlarının ustaları envanteri , İstanbul Büyükşehir yarışma kataloğu, Koru sağlık kurulu kataloğu yayınlanmakta. Yurt içi ve yurt dışı 45 sergide eserlerim sergilenmiştir.
Müge Türk : Ben Müge Türk 1979 yılında Sakarya’da doğdum. Evli ve bir çocuk annesiyim. 2009 yılından itibaren Bursa ve Sivas’ta 6 yıl tezhip eğitimi aldım. Sivas Halk Eğitim Merkezi ve Belediye bünyesinde 3 yıl kadar Tezhip eğitmenliği yaptım. Sonrasında yaprak ve tezhip sanatını birleştirdim akabinde yaprak oyma sanatına merak sardım. Yaklaşık 10 yıldır yaprak oyma sanatını icra etmekteyim. Şu anda Antalya’da minyatür dersi almaya devam ediyorum. Bu sanata kendini adamış biri olarak öğrenmek ve öğretmekten büyük haz duyuyorum. Bana bu yolu açan tüm hocalarıma minnettarım.
Aynur Demir Çalışmalarından ve iletişim:
İnstagram : https://www.instagram.com/aynurdemir396/?utm_source=ig_web_button_share_sheet
Müge Türk Çalışmalarından ve İletişim
İnstagram :https://www.instagram.com/muge.turk.7?utm_source=ig_web_button_share_sheet&igsh=ZDNlZDc0MzIxNw==
